Lái xe đường dài luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro, đòi hỏi người cầm lái phải có sự chuẩn bị kỹ lưỡng cả về tinh thần lẫn kỹ năng. Việc nắm vững kinh nghiệm lái xe đường trường không chỉ giúp bạn chủ động xử lý tình huống bất ngờ mà còn đảm bảo hành trình an toàn, tiết kiệm và thoải mái hơn. Dù bạn là tài xế mới hay đã quen tay lái, những kinh nghiệm thực tế dưới đây sẽ giúp chuyến đi xa của bạn trở nên nhẹ nhàng và an toàn hơn.
Chuẩn bị trước chuyến đi
“Cẩn tắc vô áy náy”, khâu chuẩn bị luôn là bước đệm quan trọng quyết định sự an toàn và thành công của một chuyến đi đường trường. Thay vì vội vàng lên đường, hãy dành thời gian kiểm tra kỹ lưỡng mọi yếu tố để giúp bạn vững tâm hơn trên tay lái và chủ động xử lý mọi tình huống phát sinh.
Kiểm tra xe, đảm bảo mọi thứ hoạt động tốt
Trước mỗi chuyến đi dài, việc kiểm tra kỹ thuật xe là bước không thể bỏ qua để đảm bảo mọi bộ phận vận hành trơn tru và an toàn.
- Lốp xe: Đây là bộ phận tiếp xúc trực tiếp với mặt đường, do đó cần được kiểm tra cẩn thận. Hãy đảm bảo lốp xe đủ áp suất, lốp quá non hơi hoặc quá căng đều ảnh hưởng đến độ bám đường và có thể gây nguy hiểm. Quan sát kỹ bề mặt lốp để phát hiện các dấu hiệu mòn không đều, vết nứt, phồng rộp hoặc có dị vật cắm vào. Đừng quên chuẩn bị cả lốp dự phòng để có thể sử dụng khi cần thiết.
- Hệ thống phanh: Phanh là yếu tố an toàn sống còn, đặc biệt khi di chuyển trên đường trường. Cần kiểm tra dầu phanh và má phanh. Nếu thấy có tiếng kêu bất thường hoặc phanh không ăn, cần đưa xe đến gara sửa chữa ngay lập tức.
- Dầu động cơ: Kiểm tra mức dầu bằng que thăm, đảm bảo dầu ở giữa vạch “Min” và “Max”. Dầu ở mức thấp hoặc có màu đen, đặc quánh là dấu hiệu cần được thay mới.
- Nước làm mát: Nước làm mát giúp duy trì nhiệt độ ổn định cho động cơ. Cần kiểm tra mức nước trong bình phụ và châm thêm nếu cần. Thiếu nước làm mát có thể gây quá nhiệt, dẫn đến hư hỏng nghiêm trọng cho động cơ.
- Nước rửa kính: Đảm bảo bình nước rửa kính luôn đầy để giữ cho kính chắn gió sạch sẽ, không ảnh hưởng đến tầm nhìn.
- Đèn xe: Kiểm tra hoạt động của tất cả các loại đèn: đèn pha, đèn cốt, đèn xi-nhan, đèn hậu và đèn phanh. Hệ thống chiếu sáng tốt đặc biệt quan trọng khi di chuyển vào ban đêm hoặc trong điều kiện thời tiết xấu.
- Ắc quy: Kiểm tra các đầu cọc của ắc quy xem có bị ăn mòn hay lỏng lẻo không. Ắc quy yếu có thể khiến xe không khởi động được.
- Gạt mưa: Kiểm tra lưỡi gạt mưa có bị chai cứng, nứt hay không và hoạt động có trơn tru không.
- Kính chiếu hậu và gương: Đảm bảo kính, gương không bị nứt vỡ và có thể điều chỉnh dễ dàng để giữ tầm nhìn.
Chuẩn bị giấy tờ đầy đủ
Mang theo đầy đủ giấy tờ là yêu cầu bắt buộc khi tham gia giao thông và giúp bạn xử lý các tình huống phát sinh một cách thuận lợi:
- Giấy phép lái xe: Phải là bản gốc, còn hiệu lực và phù hợp với loại xe đang điều khiển.
- Chứng minh nhân dân/Căn cước công dân.
- Giấy đăng ký xe (Cà vẹt xe): Có thể mang bản chính hoặc bản sao có chứng thực của ngân hàng nếu xe đang được thế chấp
- Giấy chứng nhận bảo hiểm trách nhiệm dân sự bắt buộc: Đây là giấy tờ không thể thiếu theo quy định của pháp luật.
- Sổ đăng kiểm: Giấy chứng nhận kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường đối với xe cơ giới.
Tìm hiểu trước về tuyến đường
Tìm hiểu trước lộ trình giúp hạn chế bị lạc đường, tiết kiệm thời gian và phát hiện những điểm cần chú ý trên tuyến đường:
- Sử dụng bản đồ số hoặc ứng dụng định vị: Dự đoán chính xác thời gian di chuyển, chọn cung đường tối ưu, tránh ùn tắc hay công trường sửa chữa.
- Lên kế hoạch các điểm dừng nghỉ: Đối với những chuyến đi dài việc xác định trước các điểm dừng chân để nghỉ ngơi, ăn uống và đổ xăng là rất cần thiết để đảm bảo sức khỏe cũng như sự tỉnh táo cho người lái.
- Lưu ý cảnh báo thời tiết: Theo dõi dự báo khí tượng để chủ động điều chỉnh hành trình, tăng cường chú ý khi trời mưa, sương mù hoặc đường trơn trượt.
Kinh nghiệm lái xe đường trường an toàn
Lái xe đường trường đòi hỏi sự tập trung cao độ và tuân thủ nghiêm luật giao thông. Sau đây là những kinh nghiệm lái xe đường trường hữu ích giúp tài xế xử lý tốt các tình huống trên đường.
Thắt dây an toàn cho mọi vị trí
Đây là quy tắc bắt buộc và quan trọng nhất đối với tất cả mọi người trên xe. Dây an toàn giúp giảm thiểu chấn thương nghiêm trọng khi có va chạm xảy ra. Hãy đảm bảo rằng mọi hành khách trên xe, kể cả người ngồi ở hàng ghế sau đều đã thắt dây an toàn đúng cách. Việc không thắt dây an toàn là vi phạm pháp luật và có thể chịu phạt hành chính hoặc nặng hơn nếu gây hậu quả về người.
Giữ khoảng cách an toàn
Việc duy trì một khoảng cách hợp lý với xe phía trước là vô cùng cần thiết để có đủ thời gian phản ứng trước những tình huống bất ngờ. Theo quy định, khoảng cách an toàn tối thiểu phụ thuộc vào tốc độ di chuyển của xe. Cụ thể, khi mặt đường khô ráo:
- Tốc độ 60 km/h: khoảng cách an toàn tối thiểu là 35m.
- Tốc độ trên 60 đến 80 km/h: khoảng cách an toàn tối thiểu là 55m.
- Tốc độ trên 80 đến 100 km/h: khoảng cách an toàn tối thiểu là 70m.
- Tốc độ trên 100 đến 120 km/h: khoảng cách an toàn tối thiểu là 100m.
Một cách đơn giản để ước tính khoảng cách an toàn là sử dụng “quy tắc 2 giây”. Hãy chọn một vật cố định bên đường (cột mốc, biển báo) và bắt đầu đếm “một giây, hai giây” ngay khi xe phía trước vừa đi qua. Nếu xe của bạn đến điểm đó trước khi đếm xong, nghĩa là bạn đang ở quá gần.
Khi trời mưa, có sương mù hoặc đường trơn trượt tầm nhìn bị hạn chế thì bạn cần chủ động tăng khoảng cách an toàn lên gấp đôi hoặc hơn so với điều kiện bình thường.
Tuân thủ tốc độ và làn đường
Luôn lái xe ở tốc độ cho phép và phù hợp với điều kiện đường sá. Việc chạy quá tốc độ không chỉ vi phạm luật giao thông mà còn làm giảm khả năng kiểm soát xe và xử lý tình huống. Đặc biệt chú ý giảm tốc độ khi đi qua khu vực đông dân cư, trường học, khi trời tối hoặc khi gặp điều kiện đường xấu.
Quan sát và tập trung cao độ
Tập trung quan sát là kỹ năng quan trọng để lái xe an toàn.
- Liên tục quan sát biển báo, vạch kẻ đường, tín hiệu giao thông, đặc biệt khi vào cua hoặc qua ngã ba/ngã tư.
- Khi chuyển hướng, chuyển làn hoặc vượt xe, luôn kiểm tra gương chiếu hậu, bật xi-nhan, phát tín hiệu đầy đủ và đợi 3 giây để chắc chắn các xe khác đều nhận biết.
- Tuyệt đối không sử dụng điện thoại hoặc làm việc riêng khi lái xe. Không nghe nhạc quá to hay làm những hành động gây mất tập trung.
Vượt xe đúng quy tắc
Vượt xe là một trong những thao tác nguy hiểm nhất khi lái xe đường trường, đòi hỏi sự cẩn trọng cao độ. Chỉ vượt khi có đủ điều kiện an toàn, tầm nhìn phía trước thông thoáng và không có xe ngược chiều. Tuyệt đối không vượt ở những nơi có biển cấm vượt, đường cong, đầu dốc hay những nơi có vạch kẻ đường liền.
Quy trình vượt:
- Bật xi-nhan trái để báo hiệu ý định vượt.
- Quan sát kỹ gương chiếu hậu và điểm mù để đảm bảo không có xe nào phía sau đang chuẩn bị vượt mình.
- Khi thấy đủ an toàn, hãy tăng tốc dứt khoát để vượt qua xe phía trước. Tránh tình trạng đi song song với xe khác quá lâu.
- Sau khi đã vượt qua và quan sát thấy toàn bộ xe bị vượt trong gương chiếu hậu bên phải, hãy bật xi-nhan phải và từ từ chuyển về làn đường của mình.
Hạn chế phanh gấp
Phanh gấp ở tốc độ cao có thể khiến xe mất lái, trượt bánh, đặc biệt nguy hiểm trên đường trơn trượt. Thay vào đó, hãy tập thói quen giảm tốc từ từ bằng cách rà phanh nhẹ nhàng hoặc kết hợp phanh bằng động cơ (về số thấp). Kỹ thuật nhấp nhả phanh liên tục cũng là một cách hiệu quả để dừng xe an toàn từ tốc độ cao.
Lưu ý khi lái xe trời tối
- Bật đèn chiếu sáng đầy đủ: Bật cả đèn trước và sau để các phương tiện khác dễ nhận diện. Lưu ý sử dụng đèn chiếu xa (pha) chỉ khi đường vắng, không có xe ngược chiều; còn khi có xe đi đối diện hoặc đi trong khu dân cư chuyển sang đèn chiếu gần (cốt) để tránh gây chói mắt tài xế khác.
- Quan sát chủ động: Tập trung quan sát biển báo, vạch kẻ đường và chú ý các chướng ngại.
- Giữ khoảng cách: Ban đêm tầm nhìn hạn chế, vì thế hãy giữ khoảng cách an toàn lớn hơn bình thường với xe phía trước để có thêm thời gian xử lý tình huống bất ngờ.
- Giảm tốc độ phù hợp: Không nên chạy nhanh kể cả trên đường quen thuộc. Giảm tốc để đảm bảo khả năng phản ứng trước tình huống đột ngột xuất hiện.
- Vệ sinh kính và điều chỉnh gương: Đảm bảo gương và kính xe luôn sạch để hạn chế lóa, tăng tầm nhìn. Điều chỉnh gương chiếu hậu để hạn chế ánh đèn xe sau chiếu thẳng vào mắt.
- Nghỉ ngơi khi mệt: Nếu cảm thấy buồn ngủ hãy dừng xe tại nơi an toàn để nghỉ ngơi, tuyệt đối không cố lái tiếp vì buồn ngủ ban đêm rất dễ gây tai nạn nghiêm trọng.
Kinh nghiệm lái xe qua đường xấu
- Giảm tốc độ tối đa: Khi di chuyển qua đoạn đường xấu (ổ gà, khe nứt, ngập nước, đường đá dăm…) cần giảm tốc để dễ xử lý và tránh gây hư hại cho xe.
- Sử dụng phanh đúng cách: Không đạp phanh gấp mà nên nhấp phanh nhẹ, rà phanh chủ động để giữ kiểm soát phương tiện. Kết hợp với về số thấp nhằm tăng lực bám đường khi qua đoạn dốc, trơn trượt hoặc lầy lội.
- Giữ khoảng cách rộng hơn: Giữ khoảng cách xa hơn thông thường và luôn chủ động phòng ngừa các tình huống phía trước.
- Quan sát và phân tích mặt đường: Nếu thấy mặt đường có dấu hiệu nguy hiểm hoặc nước ngập sâu, nên cân nhắc dừng lại hoặc di chuyển thật chậm, quan sát xe phía trước.
- Không chủ quan: “Đường xấu, chạy chậm – không chủ quan”, vì đa số sự cố nặng thường xảy ra khi mất kiên nhẫn, vượt ẩu hoặc chủ quan với những đoạn tưởng như đơn giản.
Nghỉ ngơi hợp lý, giữ tỉnh táo
- Không lái xe liên tục quá 2 tiếng hoặc 200 km. Khi thấy mệt, lơ mơ hay buồn ngủ phải dừng lại nghỉ ngơi, tránh “gồng” vì rất nguy hiểm.
- Nên tranh thủ tập thể dục nhẹ, uống nước để tái tạo sự tỉnh táo khi phải đi xa nhiều giờ.
- Nếu lái xe vào ban đêm hoặc trời mưa, cần đặc biệt tập trung, bật đèn hợp lý, chủ động giảm tốc độ và tăng khoảng cách an toàn.
Kinh nghiệm giữ sức khỏe và an toàn khi lái xe đường trường
Một chuyến đi đường trường an toàn không chỉ phụ thuộc vào kỹ năng lái xe hay tình trạng của phương tiện mà còn chịu ảnh hưởng rất lớn từ sức khỏe và sự tỉnh táo của người lái. Việc duy trì thể trạng tốt và chuẩn bị sẵn sàng cho các tình huống khẩn cấp sẽ giúp bạn có chuyến đi an toàn và thuận lợi nhất:
- Ngủ đủ giấc: Đảm bảo ngủ từ 7-8 tiếng trước hành trình dài giúp cơ thể phục hồi hoàn toàn và tăng sự tập trung khi lái xe.
- Không lái xe liên tục quá lâu: Mỗi 2-3 tiếng hoặc 200km nên dừng lại nghỉ ngơi từ 10-15 phút để giảm mỏi mắt, đau lưng, tránh buồn ngủ và hồi phục sự tỉnh táo.
- Nghỉ ngơi khi cảm thấy mệt: Nếu có dấu hiệu buồn ngủ, chóng mặt hoặc tinh thần bất ổn, hãy dừng ngay tại nơi an toàn thay vì cố gắng lái tiếp vì rất nguy hiểm.
- Ăn nhẹ và lành mạnh: Chuẩn bị các bữa ăn nhẹ như trái cây, bánh mì, các loại hạt hoặc sữa chua để duy trì năng lượng ổn định trong suốt chuyến đi, tránh ăn quá no hoặc dùng thực phẩm nhiều dầu mỡ dễ gây buồn ngủ.
- Tránh dùng chất kích thích: Không sử dụng rượu bia, chất cồn hoặc thuốc kích thích và hạn chế uống cà phê vào buổi chiều muộn để tránh gây mất ngủ cho những chuyến đi ngày hôm sau.
- Điều chỉnh tư thế ngồi khoa học: Ghế lái và vô lăng phải ở vị trí phù hợp, lưng giữ thẳng, chân tay thoải mái, vai thả lỏng giúp giảm áp lực cột sống, hạn chế đau nhức cổ vai gáy và mỏi lưng.
- Vận động nhẹ khi dừng xe: Khi dừng nghỉ, hãy tranh thủ đi lại, xoay vai, cổ, duỗi lưng, vươn vai hoặc xoay cổ tay chân để máu lưu thông tốt hơn và giảm nguy cơ chuột rút.
- Tạo không gian cabin thoáng đãng: Đảm bảo hệ thống điều hòa hoạt động tốt, thỉnh thoảng mở cửa sổ lấy không khí tươi mới giúp bạn tỉnh táo hơn.
- Giữ tinh thần thoải mái: Nghe nhạc nhẹ, trò chuyện với đồng hành hoặc dùng kỹ thuật thư giãn như hít thở sâu, giúp giảm áp lực và căng thẳng khi lái xe đường dài.
- Luyện tập thể dục đều đặn: Thường xuyên duy trì các bài tập nhẹ như đi bộ, xoay khớp, kéo giãn cơ, giúp nâng cao sức bền và giảm nguy cơ đau mỏi khi ngồi lái lâu ngày.
Cách xử lý các tình huống nguy hiểm khi lái xe đường trường
Trên các chuyến đi đường trường, người lái vẫn có thể đối mặt với những tình huống nguy hiểm bất ngờ. Việc trang bị kiến thức và kỹ năng xử lý sẽ đảm bảo an toàn cho bản thân và mọi người xung quanh.
Xử lý khi xe bị nổ lốp đột ngột ở tốc độ cao
Nổ lốp đột ngột trên đường cao tốc là một trong những tình huống nguy hiểm nhất, có thể khiến xe mất lái ngay lập tức. Phản ứng sai lầm trong khoảnh khắc này có thể dẫn đến hậu quả thảm khốc. Do đó cần lưu ý:
- Tuyệt đối không đạp phanh gấp, hành động này sẽ khiến trọng lượng xe dồn về phía lốp bị nổ, làm xe mất thăng bằng nghiêm trọng hơn và có thể gây lật xe.
- Giữ chặt và ghì thẳng vô lăng ở vị trí 9 giờ và 3 giờ. Cố gắng giữ cho xe đi thẳng, chống lại lực kéo xe về phía lốp bị nổ.
- Nhẹ nhàng nhả chân ga để xe giảm tốc độ một cách tự nhiên. Có thể nhẹ nhàng đạp ga một chút để lấy lại sự cân bằng ban đầu trước khi giảm tốc.
- Bật đèn cảnh báo nguy hiểm ngay lập tức để báo hiệu cho các phương tiện khác biết xe bạn đang gặp sự cố.
- Từ từ đưa xe vào lề đường khi tốc độ đã giảm xuống mức an toàn (dưới 60 km/h) và bạn đã hoàn toàn kiểm soát được chiếc xe.
- Phanh nhẹ khi xe đã đi chậm để đưa xe vào vị trí an toàn.
Xử lý khi xe bị mất phanh
Mất phanh là một cơn ác mộng đối với bất kỳ tài xế nào, đặc biệt khi đang xuống dốc hoặc di chuyển với tốc độ cao. Lúc này bạn cần bình tĩnh xử lý như sau:
- Bật đèn cảnh báo nguy hiểm, liên tục bấm còi và nháy đèn pha để cảnh báo cho các phương tiện xung quanh.
- Bỏ chân ga và thử đạp phanh liên tục, dồn dập. Đôi khi, xe chỉ bị mất áp suất dầu phanh tạm thời và hành động này có thể giúp khôi phục lại một phần lực phanh.
- Tuyệt đối không tắt máy vì sẽ làm hệ thống trợ lực lái và các hệ thống an toàn khác ngừng hoạt động, khiến bạn mất hoàn toàn khả năng điều khiển xe.
Sử dụng phanh động cơ (về số thấp):
- Xe số sàn: Tuần tự về các số thấp hơn (từ 5 về 4, 3, 2). Động cơ sẽ gằn lên và ghì chiếc xe chậm lại.
- Xe số tự động: Chuyển sang chế độ bán tự động (S, M) hoặc các số thấp (L, 2, 1) để hãm tốc độ của xe.
Kéo phanh tay từ từ và nhẹ nhàng. Kéo quá mạnh và đột ngột có thể làm khóa bánh sau, gây hiện tượng trượt xe và mất lái, đặc biệt ở tốc độ cao.
Nếu các biện pháp trên không hiệu quả, hãy tìm cách giảm tốc bằng ma sát:
- Lái xe vào những con đường gồ ghề, đường đất hoặc bãi cỏ. Áp sát thành xe vào các dải ta-luy đường, bụi cây hoặc dải phân cách mềm để tạo ma sát.
- Trong trường hợp bất khả kháng hãy chọn đâm vào một vật cản an toàn (đống cát, bụi cây rậm) thay vì đâm vào xe khác hoặc các vật cản cứng.
Xử lý khi xe phía trước bất ngờ dừng hoặc chuyển làn
Nếu thấy có dấu hiệu bất thường, chủ động xử lý bằng cách giảm ga, rà phanh từ từ kết hợp kiểm tra gương, chuẩn bị đổi làn nếu cần thiết. Sử dụng còi nhẹ hoặc nháy đèn để báo hiệu cho phương tiện khác khi đường nguy hiểm hoặc cần tránh va chạm.
Xử lý xe mất lái hoặc trượt bánh
Nếu xe trượt bánh trên mặt đường trơn (mưa, bùn, sỏi…), không cố đạp phanh hoặc xoay vô lăng đột ngột. Thay vào đó, hãy điều chỉnh nhẹ nhàng hướng lái, giữ vô lăng thẳng để lập lại độ bám kết hợp giảm ga từ từ cho đến khi xe lấy lại cân bằng.
Nếu đang xuống dốc hoặc đường trơn, về số thấp để hỗ trợ lực hãm từ động cơ thay vì chỉ dùng phanh chân.
Lái xe đường trường đòi hỏi sự chuẩn bị toàn diện, không chỉ về kỹ thuật mà còn về thể lực và tâm lý. Khi bạn chủ động kiểm tra xe, nắm vững kỹ năng xử lý tình huống và duy trì sự tỉnh táo suốt hành trình, mọi chuyến đi xa sẽ trở nên an toàn và thoải mái hơn. Hy vọng những kinh nghiệm lái xe đường trường chúng tôi chia sẻ phía trên sẽ hữu ích với bạn.
