Củ đề ô tô: Cấu tạo, nguyên lý hoạt động và bảo dưỡng

Củ đề ô tô là bộ phận quan trọng trong hệ thống khởi động, đóng vai trò như một động cơ điện nhỏ để tạo ra lực quay ban đầu, giúp khởi động động cơ đốt trong. 

Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn đọc kiến thức tổng quan về cấu tạo, nguyên lý hoạt động, các lỗi thường gặp cũng như cách bảo dưỡng củ đề, giúp nâng cao hiệu quả hoạt động và kéo dài tuổi thọ của động cơ.

Tổng quan về củ đề ô tô

Củ đề ô tô, hay còn được gọi là máy đề, bộ đề hoặc motor đề, là thiết bị khởi động không thể thiếu trong hệ thống điện của xe hơi. 

Khi chìa khóa được vặn hoặc nút khởi động được nhấn, củ đề sẽ nhận tín hiệu từ công tắc và sử dụng năng lượng từ ắc quy để tạo ra lực quay, từ đó khởi động động cơ đốt trong.

Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của củ đề

Củ đề ô tô bao gồm nhiều bộ phận quan trọng, mỗi bộ phận đều đóng vai trò thiết yếu trong quá trình khởi động động cơ:

1. Vỏ củ đề: Có chức năng bảo vệ các linh kiện bên trong và tạo ra môi trường từ tính cần thiết cho hoạt động của mô tơ điện.
2. Mô tơ điện: Là “trái tim” của củ đề, có nhiệm vụ tạo ra lực quay để khởi động động cơ. Mô tơ điện chuyển đổi năng lượng điện từ ắc quy thành năng lượng cơ học.
3. Công tắc từ (solenoid): Đóng vai trò như một van điều khiển, khi nhận tín hiệu từ chìa khóa hoặc nút khởi động, công tắc từ sẽ đóng mạch điện và kéo bánh răng khởi động ăn khớp với bánh đà của động cơ.
4. Cầu dẫn động: Là cơ cấu truyền lực quay từ mô tơ điện đến bánh răng khởi động, đảm bảo sự kết nối chắc chắn và truyền động hiệu quả.
5. Bánh răng khởi động: Ăn khớp với bánh đà của động cơ, trực tiếp truyền lực quay từ mô tơ điện để khởi động động cơ. Bánh răng khởi động thường làm từ vật liệu bền và chịu mài mòn tốt.

Nguyên lý hoạt động của củ đồ ô tô

Về cơ bản, nguyên lý hoạt động của củ đề xe ô tô có thể chia thành 3 giai đoạn như sau:

• Giai đoạn Kéo

Chìa khóa khi quay đến vị trí “Start”, dòng điện từ ắc quy sẽ được giải phóng rồi truyền vào cuộn hút và cuộn giữ. Sau đó, dòng điện tiếp tục truyền qua cuộn cảm để tạo ra lực điện từ làm từ hóa các lõi cực. Pít-tông của công tắc từ sẽ bị nam châm điện hút vào, đẩy bánh răng và vành răng ăn khớp với nhau, đồng thời bật công tắc chính của động cơ.

• Giai đoạn Giữ

Khi công tắc chính được bật, nguồn điện từ ắc quy sẽ chạy đến cuộn cảm và cuộn ứng, khiến phần ứng khởi động quanh cuộn dây với tốc độ cao để kích hoạt hoạt động cơ. Pit-tông vẫn giữ vị trí nhờ lực điện từ của cuộn giữ vì cuộn hút không có dòng điện chạy qua.

• Giai đoạn Trả về

Khi khóa điện được chuyển từ chế độ “Start” sang “On”, phần tiếp điểm chính vẫn đóng, dòng điện chuyển từ công tắc chính, qua cuộn hút và cuối cùng là đến cuộn giữ. Điện từ từ cuộn hút và cuộn giữ sẽ đối lập và triệt tiêu lẫn nhau. Pit-tông sẽ được đưa trở lại vị trí ban đầu và khiến máy khởi động dừng hẳn.

Các lỗi thường gặp của củ đề và cách xử lý

Trong quá trình sử dụng, củ đề ô tô có thể gặp phải một số lỗi thường gặp:

1. Củ đề không quay hoặc quay yếu: Nguyên nhân có thể do ắc quy yếu, chổi than mòn, hoặc mô tơ điện bị hỏng. Cần kiểm tra và thay thế các bộ phận hư hỏng. Chổi than củ đề ô tô có nhiệm vụ truyền điện từ Stator sang Rotor để tạo từ trường xoáy, giúp động cơ quay. Sau một thời gian sử dụng, chổi than sẽ bị mài mòn, dẫn tới tình trạng hiệu suất hoạt động kém đi nhiều và xe ra khói đen.
2. Tiếng kêu bất thường khi khởi động: Nếu nghe thấy tiếng “tạch tạch” hoặc tiếng kêu lạ, có thể do công tắc từ bị hỏng, hoặc bánh răng khởi động và bánh đà không ăn khớp tốt. Cần kiểm tra và sửa chữa kịp thời.
3. Củ đề quay nhưng động cơ không nổ: Lỗi này thường do các vấn đề liên quan đến hệ thống đánh lửa, như bugi bị hỏng, hoặc do động cơ thiếu nhiên liệu. Cần kiểm tra và khắc phục các vấn đề liên quan.
4. Bánh răng khởi động không nhả ra: Nếu bánh răng khởi động không tự động nhả ra sau khi động cơ đã nổ, nguyên nhân có thể do lò xo hồi vị bị hỏng hoặc công tắc từ bị kẹt. Cần sửa chữa hoặc thay thế các bộ phận liên quan.

Để xử lý các lỗi trên, bạn có thể tham khảo bảng sau:

Mối liên hệ giữa củ đề và các bộ phận khác trong hệ thống khởi động

Củ đề ô tô không thể hoạt động độc lập mà cần sự hỗ trợ của nhiều bộ phận khác trong hệ thống khởi động:

• Ắc quy (bình điện, bình ắc quy): Cung cấp nguồn điện cho củ đề hoạt động. Ắc quy cần đảm bảo đủ điện áp và dung lượng để củ đề tạo ra lực quay mạnh mẽ.
• Mạch điện: Đảm nhận vai trò kết nối các linh kiện điện trong hệ thống khởi động, bao gồm ắc quy, công tắc từ, và mô tơ điện của củ đề. Mạch điện cần đảm bảo sự liên tục và an toàn của dòng điện.
• Bugi: Tuy không trực tiếp liên quan đến hoạt động của củ đề, nhưng bugi đóng vai trò quan trọng trong quá trình đánh lửa và khởi động động cơ. Nếu bugi bị hỏng hoặc mòn, động cơ sẽ khó khởi động hoặc không thể nổ máy.

Động cơ đốt trong – Đối tượng khởi động của củ đề

Động cơ đốt trong là đối tượng mà củ đề ô tô tác động lên để khởi động. Động cơ hoạt động dựa trên nguyên lý đốt cháy nhiên liệu (xăng, dầu) trong xi-lanh để sinh ra công suất. Quá trình này cần sự hỗ trợ của hệ thống đánh lửa để tạo tia lửa điện và kích hoạt quá trình cháy.

Bánh đà là bộ phận gắn liền với trục khuỷu của động cơ, có vai trò quan trọng trong quá trình khởi động. Khi bánh răng khởi động của củ đề ăn khớp với bánh đà, lực quay từ mô tơ điện sẽ được truyền đến trục khuỷu, giúp động cơ khởi động và bắt đầu hoạt động.

Khi hỏng củ đề xe ô tô sẽ gặp các tình trạng sau

Lỗi của xe khi củ đề hỏng

Củ đề có vai trò quan trong trọng hệ thống khởi động xe. Vì thế, nếu củ đề hỏng thì xe ô tô thường sẽ gặp phải một số tình trạng sau:

• Xe để lâu không sử dụng sẽ không nổ máy được
• Khi máy nguội xe rất khó nổ, khi đi nếu xe giảm ga bị chết máy
• Đề xe khó khăn hoặc đề rất lâu mới nổ máy
• Xe đề không nổ và xuất hiện những tiếng kêu tạch tạch chói tai
• Xe bị trượt đề

Giá thay củ đề ô tô

Giá cứu hộ ô tô khi hỏng củ đề hiện có khá đa dạng chủng loại trên thị trường với mức giá trung bình khoảng 500.000 – 3.000.000đ tùy loại. Giá giữa các loại củ đề có thể thay đổi dựa theo thông số kỹ thuật và thương hiệu. Do đó, khi thay củ đề mới cho xe ô tô, bạn cần tìm hiểu kỹ các sản phẩm phù hợp với xe của mình để đảm bảo hiệu quả sử dụng tốt nhất.

Bảo dưỡng và kéo dài tuổi thọ của củ đề

Để đảm bảo củ đề ô tô hoạt động ổn định và kéo dài tuổi thọ, bạn cần thực hiện một số biện pháp bảo dưỡng sau:

• Kiểm tra và vệ sinh định kỳ: Định kỳ kiểm tra và vệ sinh các bộ phận của củ đề, như chổi than, cầu dẫn động, và bánh răng khởi động. Loại bỏ bụi bẩn, dầu mỡ và các tạp chất bám trên bề mặt.
• Chú ý đến tình trạng của các linh kiện liên quan: Thường xuyên kiểm tra tình trạng của ắc quy, bugi, và mạch điện. Thay thế hoặc sửa chữa kịp thời nếu phát hiện các dấu hiệu hư hỏng.
• Hạn chế đề máy liên tục trong thời gian dài: Việc đề máy liên tục trong thời gian dài có thể gây quá tải cho củ đề và làm giảm tuổi thọ. Nếu động cơ không nổ sau 2-3 lần đề, nên dừng lại và tìm hiểu nguyên nhân.
• Sửa chữa và thay thế kịp thời khi có dấu hiệu hư hỏng: Nếu phát hiện các dấu hiệu bất thường như tiếng kêu lạ, khói hoặc mùi khét, cần đưa xe đến gara để kiểm tra và sửa chữa kịp thời. Việc sửa chữa và thay thế sớm sẽ giúp tránh các hư hỏng nghiêm trọng và tốn kém hơn sau này.

Việc cần làm nếu hỏng củ đề ô tô khi đang tham gia giao thông

Củ đề ô tô hỏng thường sẽ gây nên tình trạng khó đề, khó nổ xe. Đặc biệt là trong quá trình lưu thông, chẳng may xe của bạn chết máy nhưng không thể đề để khởi động lại được sẽ gây nên nhiều phiền toái, khó chịu và ảnh hưởng đến những người tham gia giao thông khác. 

Lúc này, phương án xử lý nhanh nhất là bật đèn tín hiệu cảnh báo và gọi ngay cho đơn vị cứu hộ giao thông gần nhất. Những đơn vị này chuyên cung cấp dịch vụ cứu hộ và xử lý sự cố giao thông trên đường một cách nhanh chóng, hiệu quả. Họ sẽ giúp bạn đưa xe về gara hay khu vực bạn chỉ định để xử lý lỗi một cách an toàn và hiệu quả nhất.

Đặc biệt, nếu gặp sự cố ở khu vực Hà Nội hay các điểm lân cận, bạn có thể liên hệ trực tiếp với Trung tâm cứu hộ giao thông 119 theo hotline 0915 119 119. Đây là đơn vị cứu hộ giao thông với kinh nghiệm phong phú, đội ngũ nhân viên trình độ cao và hệ thống máy móc hiện đại, chắc chắn sẽ hỗ trợ bạn tốt nhất. 

Bài viết trên đã giúp bạn giải đáp các thông tin về củ đề ô tô và cách xử lý khi củ đề xe bị hỏng. Hy vọng thông tin trong bài sẽ hữu ích trong suốt hành trình của bạn.